คุยเรื่อง"คานไขว้"

เนื่องจากที่ผ่านมา จักรยานคานไขว้ มีประเด็นที่น่าสนใจหลายอย่าง มีคำถามมากมายเกี่ยวกับรถนี้ รวมถึงจดหมายที่เขียนมาแนบกับการสั่งสติกเกอร์ ที่อยากจะให้ตั้งกระทู้คุยเกี่ยวกับรถคานไขว้ เพื่อที่จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่ยังไม่เคยเห็นรถคันจ ริงๆ ได้เป็นแนวทางในการพิจารณาดูรถ
แต่เนื่องจากตัวเองก็ไม่ได้มีข้อมูลอะไรที่แน่นหนาแล ะหนักแน่นพอที่จะเขียนเป็นเรื่องเป็นราว ทั้งในเรื่องประวัติที่มาของรถ ปีที่ผลิตฯลฯ ซึ่งคิดว่าอันนั้นลึกไป หากใครอยากจะได้ข้อมูลในเชิงที่ลึกแบบนี้คงต้องใช้เว ลาค้นคว้าเอาจากในเวบต่างประเทศน่าจะได้ข้อมูลที่มาก กว่า
และโชคดีอย่างหนึ่งที่ตัวเอง ได้มีรถแบบนี้อยู่ที่ตัว 2 คัน และ2 แบบ จึงคิดว่ารถทั้งสองคันนี้น่าจะเป็นจุดตั้งต้นหรือ ตัวอย่างที่จะนำมาใช้ดูเป็นจุดสังเกตรถคานไขว้ในโอกา สต่อไป
ลักษณะการคุยในกระทู้นี้ก็คงจะเป็นอะไรเรื่อยๆตามแต่ จะนึกออกนะครับ แต่ก็คงจะเป็นเกี่ยวกับคานไขว้ล้วนๆ เพื่อสะดวกต่อการอ่านแก่ผู้ที่สนใจ
และต้องขอออกตัวเอาไว้ก่อนนะครับว่า ตัวเองไม่ใช่เซียนหรือผู้รู้เกี่ยวกับเรื่องรถคานไขว ้แต่อย่างใด เพียงแต่นำเสนอรูปรถคานไขว้ที่ตัวเองมีและเรื่องราวท ี่พบมาให้ท่านอื่นได้รู้เท่านั้นเอง
และอาจจะต้องขออนุญาตท่านอื่นล่วงหน้าที่อาจจะนำรูปร ถของท่านมาเป็น"ครู"บ้าง
และยินดีมากหากจะมีท่านผู้อื่นเข้ามาร่วมคุยและนำรูป รถคานไขว้หรือข้อมูลที่น่าสนใจมาเล่าสู่กันอ่าน
และอยากจะให้นำรูปรถที่เป็นรถคานไขว้ของจริงๆมาลงเท่ านั้นครับ

เช้านี้ลงรูปรถให้ดูกันก่อนครับ

อีกสักหน่อย

รถคานไขว้ เป็นรถที่นับว่าหายากมากในบ้านเรา ในหมู่คนเล่นจักรยานนั้น โดยมากจะเห็นๆและรู้ๆกันว่ารถคันไหนอยู่กับใครบ้าง โดยมากมักจะไม่ค่อยย้ายสำนักไปไหน และที่เคยนับๆดูไม่นานนี้ มีประมาณ 17 คัน โดยเป็นรถที่เห็นเป็นคันจริงๆ และโดยดูจากรูปภาพ ซึ่งน่าเชื่อถือได้ว่าเป็นรถของแท้แน่ๆ ซึ่งในจำนวนนี้ได้ไปเห็นเป็นคันจริงๆ(รวมทั้งรถที่ตั วเองมี) ก็จะได้ประมาณ9คัน
ซึ่งรถที่เห็นมานั้น จะเป็นรถที่ทำมาจากโรงงาน ดังนั้นข้อต่อต่างๆเช่นจุดไขว้กัน ข้อต่อบริเวณคอ จะมีสภาพที่เรียบร้อยสังเกตได้จากภาพที่ลงข้างต้น ข้อต่อตรงส่วนที่โค้งจะจบกันได้สวยงาม เส้นที่เป็นเงาสะท้อนขาวๆจะตรงต่อเนื่องกัน
และข้อต่อพวกนี้ เวลาดูรถก็ให้สังเกตดูที่เนื้อผิวที่หากเราสังเกตก็จ ะพบได้ว่าผิวของข้อต่อและชิ้นส่วนอื่นๆที่อายุผ่านมา ร่วมๆร้อยปี ผิวมันจะเป็นอย่างไร สีของเนื้อเหล็กล้วนๆตามที่จะควรเป็นหรือมีเนื้อโลหะ อื่นๆมาเจือปนอยู่หรือไม่ เนื้อเหล็กที่พอกใหม่มักจะไม่กลืนไปกับเนื้อเหล็กที่ เป็นของเดิม คือสีจะไม่เหมือนกัน
ตัวอย่างในภาพ เป็นภาพโครงคานไขว้ที่จะต้องซ่อม แต่อยากให้สังเกตบริเวณข้อต่อที่มีการเชื่อมพอกขึ้นม าใหม่ โดยให้เปรียบเทียบกับบริเวณข้างๆจะเห็นว่าไม่เหมือนก ันสำหรับเนื้อเหล็กเดิมกับของที่นำมาพอก

รถคานไขว้ที่พบในบ้านเรานั้น จะมีการไขว้หลายรูปแบบ ที่ตัวเองพอจะนึกๆแบ่งได้ก็จะแบ่งการไขว้ออกเป็นสองร ูปแบบใหญ่ๆคือ
- การไขว้ ที่จุดตัดของคานที่ไขว้ค่อนข้างไปทางด้านที่ใกล้แฮนด ์หรือใกล้คอ
รถที่ไขว้แบบนี้ คอรถค่อนข้างจะสั้น เวลาใส่แฮนด์แล้วคอรถค่อนข้างจะต่ำสักหน่อย ขี่แล้วแฮนด์จะติดเข่า ต้องยกคอแฮนด์ช่วยหลบหัวเข่า แต่ยกมากเกินก็ไม่สวย

ส่วนการไขว้อีกแบบนั้น จุดตัดจะค่อนมาทางเกือบตรงกลางระหว่างแฮนด์และเบาะ โครงที่ไขว้แบบนี้คอรถจะไม่สั้นมาก ดังรูปรถที่ลงในภาพแรกของกระทู้นี้ครับ ซึ่งเป็นโครงแบบเดียวกันกับที่ในภาพโฆษณาจักรยานคานไ ขว้ตรามงกุฏ

มาดูรถคานไขว้คันอื่นๆที่พบในบ้านเรากันบ้างครับ
คันแรกนี้ เป็นคานไขว้ที่อาจจะเรียกได้ว่าได้มาในสภาพสมบูรณ์กว ่าทุกๆคันที่พบในบ้านเรา เจ้าของคือคุณเจี๊ยบ จากชมรมจักรยานโบราณมัฆวาน อยากให้ดูข้อต่อเอาไว้เป็นจุดสังเกตสำหรับศึกษารถครั บ

ส่วนคันนี้ ลักษณะโครงคล้ายกับรถเนเธอแลนด์ยี่ห้อ simplex มาก โครงแบบนี้ปัจจุบันพบเพียงโครงเดียว เดิมอยู่ที่พิษณุโลก
ปัจจุบัน เจ้าของคือ คุณอ้วน(biggass) จากชมรมจักรยานโบราณมัฆวานเช่นกันครับ

ภาพรถsimplexที่ขอนำมาลงเป็นข้อมูลเอาไว้เปรียบเทียบ ครับ แต่รายละเอียดก็มีแตกต่างกันหลายจุดเช่นกัน

ขอต่อด้วยจักรยานคานไขว้อีกคันหนึ่ง คันนี้เป็นการไขว้แบบแปลกๆทั้งตัวโครงและการไขว้ และเป็นการไขว้ที่ทิ่งลงมาบริเวณกระโหลกจานปั่น
ต้องขออนุญาตเจ้าของรถ เพื่อนำภาพมาเป็นวิทยาทานต่อผู้ไม่รู้ครับ

รายละเอียดเพิ่มเติม บริเวณข้อต่อต่างๆ

มาต่อกันที่คันนี้ครับ เป็นคานไขว้ ที่ทำสีใหม่ ทำเป็นรูปแบบที่เชื่อว่าน่าจะเป็นเฮอคิวลิส เพราะดูเปรียบเทียบเอาจากโฆษณาจักรยานของห้างซินซิ้น ฮะ(เปิดดูได้ในหนังสือจักรยานโบราณเล่มหนึ่ง หน้าที่ 92)ซึ่งมีการเอ่ยถึงรถเฮอคิวลิส และมีภาพรถสี่คันในนี้มีทรงคานไขว้แบบในรูปอยู่หนึ่ง คัน
ซึ่งข้อมูลยังไม่ชัดเจนเท่าไรนัก เนื่องจากรูปรถคันอื่นๆน่าจะเป็นยี่ห้อที่ไม่ใช่เฮอค ิวลิส ซึ่งคงต้องไปสืบค้นเอาจากแคตตาล็อคของเฮอคิวลิสอีกคร ั้งครับ
รถคันนี้ถ่ายโดยใช้กล้องฟิล์มแบบธรรมดาเลยไม่ค่อยชัด เจนนัก แต่ก็พอที่จะเห็นรูปทรงได้ และรถทรงแบบนี้เคยมีที่ลพบุรีอยู่คันหนึ่ง ซึ่งคนที่รู้จักกันเคยถ่ายภาพมาให้ดู
รถคันนี้เป็นรถที่อยู่ในพิษณุโลกครับ

และคันนี้เป็นคานไขว้ ซึ่งเป็นหนึ่งในห้าคันที่อยู่ในขณะนี้ที่กรุงเทพฯ และรูปไขว้ทรงนี้เป็นหนึ่งในสามคันที่พบในขณะนี้เช่น กัน โดยคันแรกอยู่ที่สระบุรี คันที่สองคือคันนี้ และคันที่สามก็คือคันที่ผู้เขียนได้มาล่าสุดครับ
เจ้าของรถคันนี้คือ คุณแมว จากชมรมจักรยานโบราณมัฆวานครับ ยังไงก็ต้องขออนุญาตนำภาพมาให้ท่านผู้อื่นชมนะครับ จะได้เป็นความรู้ต่อท่านผู้อื่นอีกหลายๆท่าน ขอขอบคุณย้อนหลังครับ รวมถึงท่านเจ้าของรถที่เอ่ยมาทุกๆท่าน

ก่อนกลับบ้าน ขอลงข้อมูลเพิ่มเติมอีกสักนิดครับ เพื่อเป็นหลักฐานใช้อ้างอิงการเข้ามาของรถคานไขว้ในบ ้านเรา

พูดถึงเรื่องคานไขว้ หลายๆคนมักจะนึกถึงรถถีบที่อายุเป็นร้อยกว่าปี หรือร่วมร้อยปี แต่หาก
ศึกษาดูจะพบ มีเพียงไม่กี่ยี่ห้อเท่านั้น ที่ผลิตรถคานไขว้ไว้ยุคแรกๆ เช่น ยี่ห้อChater
Lea , Centaur , Humber(Coventry) ฯลฯ ส่วนรุ่นหลังๆมาก็เป็น ยี่ห้อ Raleigh ,
Hercules , Wear well , Simplex

แต่ถึงยังไงรถคานไขว้ก็เป็นที่หมายปองของหลายๆคน ผมเองก็เป็นหนึ่งในนั้นด้วย
ประกอบกับความหายาก และจำนวนของรถมีน้อย ทำให้มีการทำแบบ Re-produce ขึ้น
มา อันนี้ก็อยู่ที่ความชอบของแต่ละบุคคลครับ

em87

Hercules Model x ปี 1939